UZASADNIENIE

Projekt ustawy o zmianie ustawy o Służbie Celnej oraz niektórych innych ustaw ma na celu objęcie funkcjonariuszy Służby Celnej zaopatrzeniowym systemem emerytalnym służb mundurowych.

Należy zauważyć, że ustawa z dnia 24 lipca 1999 r. o Służbie Celnej (Dz. U. z 2004 r. Nr 156, poz. 1641 z późn. zm.) nadała funkcjonariuszom celnym status służby mundurowej poprzez wprowadzenie stopni służbowych, nawiązanie stosunku służbowego w drodze mianowania, mnożnikowego systemu wynagrodzeń, wprowadzając tym samym regulacje analogiczne do występujących w innych służbach mundurowych. Funkcjonariusze celni zostali również objęci rygorami dyscyplinarnymi wynikającymi ze stosunku służbowego na równi z innymi służbami. Jednakże Służba Celna jako jedyna służba mundurowa pozostaje poza systemem tzw. „świadczeń mundurowych”.

Za objęciem funkcjonariuszy celnych zaopatrzeniowym systemem emerytalnym przemawia również charakter tej służby, która wymaga bardzo wysokiej sprawności psychofizycznej, szczególnej odporności na próby korupcji i zastraszenia, dużej wiedzy teoretycznej i doświadczenia. Funkcjonariusze celni pełnią służbę w specyficznych i bardzo trudnych warunkach realizując zadania niezbędne dla właściwego funkcjonowania państwa. Często wykonują zadania w takich samych miejscach i warunkach jak funkcjonariusze Straży Granicznej oraz posiadają takie kompetencje jak inne służby mundurowe (np. uprawnienia kontrolne w zakresie ruchu drogowego).

Ponadto włączenie funkcjonariuszy celnych do zaopatrzeniowego systemu emerytalnego przyczyni się do zwiększenia wysiłków Rządu w walce z korupcją, poprzez związanie funkcjonariuszy celnych ze służbą, w szczególności poprzez ukazanie dotkliwości ewentualnej utraty korzystnych uprawnień emerytalnych w przypadku wydalenia ze służby.

Aby powyższe cele mogły być zrealizowane w projekcie proponuje się:

1. Wyłączenie funkcjonariuszy Służby Celnej z powszechnego systemu emerytalnego poprzez zniesienie wobec nich obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne.

Zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami od uposażeń funkcjonariuszy służb mundurowych nie są odprowadzane składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Świadczenia z zaopatrzenia emerytalnego dla tej grupy osób finansowane są z budżetu państwa. Objęcie funkcjonariuszy Służby Celnej zaopatrzeniowym systemem emerytalnym wymaga wyłączenia tej grupy osób z powszechnego systemu emerytalnego oraz zniesienie obowiązku odprowadzania od uposażeń ww. składek.

2. Określenie zasad nabywania prawa do emerytury lub renty z zaopatrzeniowego systemu emerytalnego przez funkcjonariuszy Służby Celnej.

Włączenie funkcjonariuszy Służby Celnej do zaopatrzeniowego systemu emerytalnego wymaga określenia w ustawie pragmatycznej tej służby zasad nabywania emerytury policyjnej lub policyjnej renty inwalidzkiej, a także zasad nabywania renty rodzinnej po zmarłych funkcjonariuszach zgodnych z przepisami ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji (...)

3. Określenie zasad odprowadzania, od uposażenia wypłaconego funkcjonariuszowi Służby Celnej po dniu wejścia w życie niniejszego projektu, składek na ubezpieczenie społeczne w przypadku nie nabycia praw do emerytury policyjnej lub policyjnej renty inwalidzkiej.

Projekt przewiduje uregulowanie sprawy opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za okresy pozostawania w służbie przypadające po dniu 1 stycznia 2007 r. (proponowana data wejścia w życie projektu ustawy) za tych funkcjonariuszy, którzy w dniu zwolnienia ze służby nie spełnią warunków do nabycia prawa do emerytury „mundurowej”. Składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe przewidziane za ten okres w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych byłyby przekazywane do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w zwaloryzowanej wysokości.

4. Określenie zasad przekazywania środków zgromadzonych na rachunku członka otwartego funduszu emerytalnego na dochody budżetu państwa w przypadkach ustalenia prawa do emerytury policyjnej po dniu wejścia w życie niniejszej ustawy.

Do dnia objęcia funkcjonariuszy Służby Celnej zaopatrzeniowym systemem emerytalnym istnieje obowiązek odprowadzania składek emerytalnej i rentowych od pobieranego uposażenia. Włączenie tej grupy osób do zaopatrzeniowego sytemu emerytalnego uprawnia ich do ubiegania się również o emeryturę policyjną. Projekt przewiduje, że w przypadku, gdy funkcjonariusz zwolniony ze służby zgłosiłby wniosek o policyjną emeryturę, miałby ją obliczoną według zasad określonych w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji (...). Jeśli zgłaszający wniosek o taką emeryturę jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego, umowa, jaką zawarł z tym funduszem, ulegałaby rozwiązaniu, a środki zgromadzone na jego rachunku byłyby przekazywane na dochody budżetu państwa, gdyż za ten sam okres ubezpieczenia emerytalnego nie mogą przysługiwać jednocześnie dwie emerytury (wybór emerytury policyjnej pozbawia funkcjonariusza prawa ubiegania się o emeryturę z systemu powszechnego).

5. Określenie zasad ubiegania się o nabycie prawa do świadczeń na zasadach i warunkach określonych w przepisach ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji (...) przez funkcjonariuszy, którzy dotychczas otrzymują emeryturę z systemu powszechnego.

Projekt ustawy proponuje objęcie uprawnieniami do policyjnego zaopatrzenia emerytalnego funkcjonariuszy Służby Celnej, którzy służbę tę podjęli od dnia wejścia w życie ustawy z dnia 24 lipca 1999 r. o Służbie Celnej tj. od dnia 15 września 1999 r. oraz osób zatrudnionych do dnia wejścia w życie ustawy, w administracji celnej, które zostały mianowane na stanowiska służbowe w Służbie Celnej (podstawa prawna art. 94 ust. 2 ustawy o Służbie Celnej) i  służbę tę pełnią do chwili obecnej lub przeszły na emeryturę lub rentę po dniu 15 września 1999 r. Osoby ww. nabędą uprawnienia do emerytury policyjnej  posiadając co najmniej 15 lat służby z uwzględnieniem okresów zatrudnienia w administracji celnej. 

Prawo do emerytury policyjnej będzie ustalane na wniosek zainteresowanych. Funkcjonariusze zwolnieni ze służby po dniu wejścia w życie niniejszej ustawy będą mogli składać wnioski na bieżąco natomiast osoby uprawnione do świadczeń określonych w przepisach o emeryturach i rentach z FUS, ze względu na przewidywaną dużą ilość składanych wniosków oraz koszty takiej operacji będą mogli ubiegać się o świadczenia z zaopatrzenia emerytalnego w kilu etapach w zależności od wieku osób zainteresowanych.